Zanimljivost dana: Jedini preživeli prototip model iz Jeep programa

Brend Jeep je jedna od ikona američke automobilske industrije i vozilo koje je sinonim za terensku vožnju. Kao većina sjajnih ideja, ideja o Jeepu se rodila iz potrebe za vojnim vozilom tokom ranih godina Drugog svetskog rata.

Iako Sjedinjene Američke Države još uvek nisu aktivno učestvovale, do ranih četrdesetih godina je postalo jasno da je samo pitanje dana kada će do toga doći. U takvim uslovima vojsci je bilo potrebno vozilo koje će savladati sve terenske izazove, a pri tom će biti otporno na napade uz mogućnost relativno laganih popravki i održavanja. Iz tog razloga, 11. jula, 1940. godine, američka vlada je poslala zahtev na adrese 135 različitih proizvođača.

Njima je dato samo 11 dana da pošalju ideje i nacrte svojih ponuda, 49 dana da isporuče prvi prototip i 75 dana da isporuče 70 vozila na testiranje. Vozilo je moralo da pruži pogon na sva četiri točka, zatim međuosovinsko rastojanje kraće od 203 centimetara, sa ogregatom koji minimalno pruža 115 Nm maksimalnog obrtnog momenta. Pri svemu tom, vozilo je moralo biti u stanju d ponese terete od 300 kilograma. Najvećim problemom će se pokazati masa vozila koja nije smela da pređe cifru od 590 kilograma.

Većina proizvođača je odustala u rekordnom roku, a samo American Bantam i Willys Overland su isporučili protitip modele na vreme. Njima se pridružio Ford sa nekoliko dana zakašnjenja. Najnižu finansijsku ponudu je poslao Willys Overland, ali je zahtevao dodatno vreme da razvije testirane modele.

Američka vlada nije imala vremena za tako nešto pa je ugovor dodeljenjen American Bantamu. Njegov prototip poznat kao Bantam Reconnaissance Car (BRC) je ispunio sve uslove osim mase vozila, pa je vlada odlučila da poveća cifru dozvoljene težine na maksimalnih 980 kilograma.

Međutim, American Bantam je bio relativno mala kompanija i nikako nije mogla da zadovolji zahteve masovne proizvodnje kakva je morala biti organizovana. Iako je Willys Overland tražio više novca, a Ford okasnio sa isporukom, odluka je pala da im se ipak dopusti testiranje. To je dalo drugu šansu Willysu koji je uskoro postao favorit zahvaljujući svom fantastičnom “Go Devil“ 2,4-litarskom agregatu sa 60 “konja“.

Fordov dizajn je bio najpraktičniji pa iako je vozilo zvanično nosilo ime Willys MB, ono je zapravo razvijeno od najboljih karakteristika Willysa, Bantama i Forda, a i proizvodnja će biti podeljena.

Nakon što je svaki proizvođač isporučio prvi prototip za rano razmatranje, oni su vraćeni proizvođačima kada su isporučeni testirani modeli.

Pretpostavlja se da su primeri koje su razvili Willys i Bantam uništeni, ali je Fordov prototip, poznat kao Pygmy, uspeo da preživi. Američki gigant je razvio Pygmy u svom centru u saveznoj državi Mičigen i kao što se može zaključiti iz priloženih slika, dizajnerski je veoma ličio na kasniji Jeep.

Većina mehanike je pozajmljena iz Fordovog poljeprivrednog programa pa je 2,0-litarski agregat zapravo bio iz traktora pod imenom Model N. Iako proizvođač nije uspeo da pobedi ma konkursu, on će tokom rata proizvesti oko 280.000 primeraka Jeepa.

Nakon što je američka vlada vratila Pygmy svom vlasniku, Ford ga je donirao muzeju veterana u saveznoj državi Alabami, gde se nalazi do današnjeg dana u originalnom stanju.

Krajem devedesetih godina je pronađen još jedan prototip koji je za Ford razvila kompanija Budd. On je isporučen šest dana nakon Pygmyja, ali nikada nije testiran i uglavnom je služio kao rezervno vozilo. Nepoznato je kako je završio u polju u američkoj saveznoj državi Kaliforniji (gde je ujedno i pronađen), a zatim je prodat kupcu u Engleskoj koji ga je restaurirao i poklonio Heinc centru istorije u američkoj saveznoj državi Pensilvaniji.

Zoran Tomasović

(735)