Portfolio: Italijanska automobilska industrija (II DEO)

Nakon I dela priče o italijanskoj automobilskoj industriji, evo i nastavka.

U svetu automobila Italijani imaju reputaciju na osnovu dve stvari – prelepog dizajna i niskog kvaliteta. Naravno, takav imidž i nije uvek bio opravdan, ali niko ne može da ospori da su iz Italije uvek stizali najlepši automobili i da je ova država pritom bila i ostala kolevka superautomobila.

Prethodnih godina se učinilo da su njihovi proizvođači izgubili trku saNemcima i Francuzima, posebno u pristupačnoj radničkoj klasi, ali predaje i dalje nema. Pogledajmo aktuelne italijanske proizvođače kao i neke od najpoznatijih kroz istoriju.

Lamborghini (1963. – )

Čuvena je priča kako je Enco Ferari uvredio osnivača Lamborghinija tako što mu je rekao da se “drži traktora“ kada mu se ovaj požalio da njegov skupoceni Ferrari 250 GTO ima problem s kvačilom. Pre tog perioda, Lamborghini je proizvodio isključivo traktore, ali od tada sledi nagli proboj u svet superautomboila sa legendarnim modelima kao što su Miura, Countach, Diablo, Gallardo, Murcielago i Aventador.

Kompanija je kroz istoriju nekoliko puta promenila vlasnike, a danas njen gazda je Volkswagen grupa. Lamborghini je takođe poznat što za inspiraciju imena svojih modela koristi isključivo legendarne bikove, a za razliku od ključnog rivala Ferrarija, gotovo nikada u istoriji nije igrala veliku ulogu u auto-moto sportu.

Lancia (1906. – )

Početkom 20. veka, Lancia je bila jedan od favorita u auto-moto sportu, a najveći trag je ostavila tokom 1970-ih i 1980-ih godina u Svetskom reli šampionatu (WRC) sa modelom Delta. Ostali poznati modeli kroz istoriju su bili i Aurelia, Flamina. Gamma i Beta.

Od 1969. godine kompanija se nalazi u vlasništvu Fiata koji je često koristio za testiranje nove tehnologije, a u današnjem periodu pruža samo jedan model (Ypsilon mini na bazi Fiata 500) za tržište Italije. Mnogi će reći da je skandal sa rđom iz 1970-ih godina upropastio imidž marke, a kompaniju je finansijski pogodio i nedostatak američke pomoći posle Drugog svetskog rata, zato što su određeni ljudi sarađivali sa fašistima (omiljeni automobil Benita Musolinija je bila upravo Lancia). Prema nekim pričama brend će biti ugašen posle 2021. godine.

Maserati (1914. – )

Slično kao i Lancia, i Maserati je bio veliki igrač u auto-moto sportu početkom 20. veka, a kroz istoriju se mogao pohvaliti velikim brojem sportskih automobila. Takav način poslovanja je retko kada uspevao da plati sve račune pa je Maserati često menjao vlasnike i uglavnom imao proizvodnju od par stotina jedinica na godišnjem nivou.

Kompaniju je kupio Fiat 1993. godine, a četiri godine kasnije Maserati je uparen s Ferrarijem, koji je od njega pokušao da napravi luksuznu marku. To je rezultiralo nekim veoma popularnim proizvodima kao što su MC12 (na bazi veoma retkog i skupog Ferrarija Enzo) kao i Quattroporte limuzina. Prethodnih godina je stigao i prvi krosover/terenac, a 2014. godine po prvi put ostvarena mesečna prodaja od preko 3.000 jedinica. Iako je Maserati samo senka nekadašnje ekskluzivne kompanije, Fiat se nada povećati globalnu potražnju na 75.000 vozila i stabilizirati finansijsku situaciju.

Mazzanti (2002. – )

Još jedan proizvođač superautomobilia, Mazzanti su osnovala dva druga s dugogodišnjim iskustvom u industriji. Luka Macanti se proslavio kao dizajner za mnoge samostalne kuće dok je Volter Ferali bio veliko ime u „restauracija klasika“. Iako firma postoji još od 2002. godine, jedini model kompanije, Evantra, je debitovao tek 2013. godine. Njega pokreće General Motorsov 7,0-litarski V8 agregat sa 701 ks i maksimalnom brzinom od preko 350 km/h. Mazzanti je ograničio proizvodnju na samo pet jedinica godišnje uz dugačku listu čekanja potencijalnih mušterija.

Pagani (1992. – )

Pre nego što je osnovao istoimenu kompaniju. Horacio Pagani je proveo dugo vremena razvijajući različite komponente za Lamborghini, a u slobodno vreme je radio na planovima za sopstvenu kompaniju. Najpoznatiji model Paganija je svakako Zonda, koja se proizvodila od 1999. do 2017. godine i u tom periodu je prodato oko 140 jedinica.

Za mehaniku se postaralo Mercedesovo AMG odeljenje sa V12 agregatom koji je omogućavao maksimalnu brzinu od 350 km/h. Zondu je zamenila Huayra takođe sa Mercedesovom mehanikom. Iako manje poznat proizvođač nego Ferrari i Lamborghini, Pagani je često umeo da im pokvari račune i jedno vreme je čak imao i najbolje vreme na čuvenoj nemačkoj stazi Nirburgring.

Pininfarina (1930. – )

Teško je naći veću dizajnersku kuću u automobilskoj industriji od Pininfarine. U svojoj dugogodišnjoj istoriji ovaj proizvođač je imao veliko partnerstvo sa kompanijama kao što su Fiat, Ferrari, Alfa Romeo, Peugeot, General Motors, Lancia i Maserati, a od 2015. godine se nalazi u vlasništvu Mahindre iz Indije. Međutim, Pininfarina nije dizajnirao samo automobile već i vozove, autobuse, jahte i avione. Većina proizvoda kompanije nije nosila Pininfarina ime, ali pre nekoliko godina proizvođač je debitovao sa sopstvenim električnim automobilom – Pininfarina B0. Za sada je predstavljeno nekoliko koncepata pa ostaje da vidimo da li će ući u serijsku proizvodnju.

Zagato (1919. – )

Zagato je još jedan od legendarnih proizvođača u zlatnom periodu automobilske industrije, kada su vozila imala stila i duha. Slično kao i Pininfarina i Bertone, i Zagato ima dugačku istoriju rada sa cenjenim proizvođačima kao što su Alfa Romeo, Fiat, Maserati i Lancia, ali i sa inostranim što se pre svega odnosi na Aston Martin i Jaguar. Zagato je retko proizvodio sopstvene proizvode, a jedan od retkih je bio Zele, električni mikroautomobil, koji se proizvodio od 1974. do 1976. godine i tada je prodato manje od 500 jedinica.

Autobianchi (1955 – 1995.)

Autobianchi je osnovan 1955. godine od strane tri kompanije i to Bianchi, Pirelli i Fiat. Kroz svoju dugogodišnju istoriju, kompanija nije imala mnogo proizvoda, a najpoznatiji od njih je bio A112, maleni porodični heč. Glavnu kontrolu je gotovo uvek vodio Fiat koji je koristio Autobianchi za testiranje moderne tehnologije za buduće sopstvene automobile. Sredinom 1990-ih godina, Autobianchi je spojen zajedno sa Lancijom, a današnju kontrolu nad imenom ima zvanični klub kompanije.

Bertone (1912 – 2014.)

Preko 100 godina, Bertone je bio jedna od najvećih dizajnerskih kuća na svetu sa dugačkom listom mušterija. Slično kao i Pininfarina i Zagato, i Bertone je uglavnom sarađivao sa cenjenim italijanskim kompanijama, ali i sa stranim kao što su Mercedes, Opel, Volvo, Citroen i Aston Martin. Najveću slavu Bertone je imao tokom 1950-ih i 1960-ih godina kada je sarađivao sa Fiatom, a kompaniju vodio Đuzepe Bertone, sin osnivača kompanije. Međutim, posle njegove smrti 1997. godine, firma je upala u finansijsku krizu i nije uspela da se oporavi pa je usledio bankrot 2014. godine.

Cisitalia (1946 – 1963.)

Pjero Dusio, bogati industrijalac i profesionalni trkač, je osnovao Cisitaliju 1946. godine koristeći razne delove od Fiata, a jedno vreme na listi mušterija je bio i Porsche. Možda najpoznatiji model kompanije je bio 202, dizajniran od strane Pininfarine, a oko 200 proizvedenih jedinica je uglavnom korišteno za auto-moto sport.

Cizeta (1991 – 1995.)

Cizeta možda nije imala dugačku tradiciju, ali njen jedini model je je privukao više nego dovoljno pažnje. Kompaniju su osnovali Klaudio Zampoli, koji je u svom vlasništvu imao Ferrarijeve salone, i muzički producent Đorđo Moroder. Godine 1991. je stigao model V16T sa agregatom od 16 cilindara koji je nastao tako što su spojena dva Lamborghinijeva V8 motora. Sa maksimalnom brzinom od 330 km/h, V16T je u svoje vreme bio jedan od najbržih automobila na svetu. Proizvedeno je samo 16 jedinica po početnoj ceni od 650.000 dolara.

DeTomaso (1959 – 2015.)

Tehnički gledano, DeTomaso nije bio italijanska kompanija. Njen osnivač, Alehandro de Tomaso, je rođen u Argentini dok su svi modeli kompanije imali Fordovu mehaniku. Ali sa sedištem u Modeni, proizvođač ipak ima italijanske korene, iako je od 1971. godine Ford imao 84% vlasništva u kompaniji.

Najpoznatiji model DeTomasa je bio Pantera, sa prelepim egzotičnim italijanskim dizajnom i moćnim Fordovim V8 agregatom. Njegovo glavno tržište je bilo američko, a čak i kada se Ford povukao iz priče, DeTomaso je proizvodio nekoliko automobila širom sveta. Sve do 2015. godine kompanija je nudila modernu Panteru po specijalnim narudžbama, ali teška finansijska kriza je rezultirala bankrotom pre četiri godine.

Innocenti (1947 – 1997.)

Innocenti je jedan od mnogobrojnih italijanskih proizvođača koji je karijeru započeo sa skuterima još 1920. godine, da bi se 27 godina kasnije okrenuo i automobilima. Oni su uglavnom razvijeni u saradnji sa British Leylandom pa se tako čak i legendarni Mini prodavao pod oznakom ove italijanske kuće. Za nas je sigurno najzanimljiviji Innocenti Koral tj. naš Yugo, koji se u Italiji prodavao od 1991. do 1993. godine. Početkom 1990-ih godina kompaniju je kupio Fiat i uglavnom koristio njene fabrike za proizvodnju sopstvenih automobila da bi poslednji Innocenti (Mille na bazi Fiata Uno) sišao sa trake 1997. godine.

Iso (1953 – 1974.)

Svima nam je poznata priča kako je BMW Isetta spasila nemačku firmu tokom kriznih 1950-ih godina, ali malo ljudi zna od koga je ideja zapravo potekla. Reč je o italijanskoj firmi Iso koja je u samom početku proizvodila motocikle, a od sredine 1950-ih godina je proširila ponudu i sa Isettom. Desetak godina kasnije, firma se oprobala i sa sportskim proizvodima sa Fordovim i Chevroletovim agregatima od kojih je najpopularniji bio Grifo. Posebnu pažnju je prvukao Grifo Cam Am iz 1970-1972. godine sa 395 ks i maksimalnom brzinom od 270 km/h. Nažalost, Iso nije uspeo da preživi naftnu krizu iz ranih 1970-ih godina i tiho je ugašen.

Siata (1926 – 1970.)

U zlatnom periodu auto-moto sporta, Siata je igrala veoma važnu ulogu. Kompanija je originalno stekla slavu sa modifikovanim Fiatovim modelima, ali u posleratnom periodu je imala i sopstvene automobile. Najpoznatiji od njih je bio model Daina koji je bio relativno jeftin zahvaljujući deljenju platforme sa Fiatom 1400, ali je najviše pažnje privukao model 208S. On je imao V8 agregat i često nazivan „mali Ferrari“, a proizvedeno je samo 35 jedinica. Slično kao i kod ostalih sportskih proizvođača, naftna kriza iz ranih 1970-ih godina je značajno pogodila finansije firme i Siata nije uspela da se oporavi.

Zoran Tomasović

(998)