Zanimljivost dana: Da li znate kakav efekat na konvencionalni automobil uzrokuje nadmorska visina?

Sa napretkom tehnologije, intenzitet uticaja nadmorske visine na performanse motora sa unutrašnjim sagorevanjem značajno je opao, ali on definitivno postoji.

Ogleda se u prvom redu u redukovanoj snazi koju je motor u stanju da isporuči na točkove, a zatim u povećanoj potrošnji goriva, kao i u nervoznijem ponašanju automobila tokom ofanzivnije vožnje krivudavim putevima.

Naravno, svi navedeni uticaji su u direktnoj korelaciji sa narastujućom nadmorskom visinom na kojoj se vozilo nalazi.

Tokom 2002. godine, objavljeno je istraživanje koje se odnosilo na sagledavanje uticaja efekata nadmorske visine na rad atmosferskog četvorocilindarskog benzinskog motora. Test je sproveden u uslovima u kojima se kolenasto vratilo, ili narodski radilica, kretala brzinom između 1.000 i 4.000 obrtaja u minuti, i na nadmorskim visinama u intervalu od 600 do 850 metara. Pritisak vazduha je varirao u rasponu od 0,9 do 0,95 bara, što je niža cifra u odnosu na, recimo uobičajene parametre za grad Beograd (nadmorska visina je 132 metra).

Ustanovljeno je da na obrtajima radilice do 2.500 u minutu, snaga motora i energetska efikasnost opadaju sa porastom nadmorske visine, odnosno sa opadanjem vazdušnog pritiska. U režimu rada motora preko 3.000 obrtaja radilice u minute, efekti su se pokazali suprotnim. Prema nalazima tog istraživanja, promena nadmorske visine od samo 200 metara dovodi do promene u pritisku vazduha od oko 3.000 Pa, a što se odražava i do 40% na višu potrošnju goriva.

Razlozi i napredak tehnologije

Benzinski motori sa unutrašnjim sagorevanjem zahtevaju veoma precizno odmerenu smesu vazduha, goriva i varnice, kako bi funkcionisali efikasno. Ukoliko se jedan od ovih faktora izmeni, pogoršavaju su, kao što smo videli, performanse i energetska efikasnost.

Sa porastom nadmorske visine menja se i, takozvana gustina vazduha, odnosno učešće kiseonika na višim nadmorskim visinama opada, što dovodi do smeše za sagorevanje koja je siromašnija vazduhom, sa svakim novim skokom nadmorske visine. Do manje vazduha u cilindrima dovodi i opadanje vazdušnog pritiska. Sve ovo neminovno rezultira gubitkom snage motora.

Međutim, moderne pogonske grupe su dizajnirane na način da maksimalno kompenzuju izmenjene okolnosti u okruženju. Možda najbolju ilustraciju ovoga može da pruži priča vezana za svet Formule 1.

Aktuelna generacija bolida koristi V6 turbo benzinske motore. Kako bi se anulirali efekti ređeg vazduha, a obezbedila idealna smeša za sagorevanje, onog trenutka kada senzori detektuju smanjeni dotok kisonika, turbo kompresori započinju rad na znatno višim obrtajima, pa cilindri ponovo dobijaju adekvatnu gorivnu smešu. Na ovaj način, same “turbine” su izložene znatno intenzivnijoj eksploataciji i veoma često rade na samoj gornjoj granici tehničkih mogućnosti.

Šef Renault Sport tima je svojevremeno izjavio da motori na nadmorskim visinama od oko 800 metara, gube 8 do 10% snage.

Još da dodamo da niži vazdušni pritisak dovodi do sniženog aerodinamičkog potiska koji uslovljava lošije rezultate na polju vozne dinamike.

AutoRepublika

(1792)