U svetu automobila Italijani imaju reputaciju na osnovu dve stvari – prelepog dizajna i niskog kvaliteta. Naravno, takav imidž i nije uvek bio opravdan, ali niko ne može da ospori da su iz Italije uvek stizali najlepši automobili i da je ova država pritom bila i ostala kolevka superautomobila.
Prethodnih godina se učinilo da su njihovi proizvođači izgubili trku saNemcima i Francuzima, posebno u pristupačnoj radničkoj klasi, ali predaje i dalje nema. Pogledajmo aktuelne italijanske proizvođače kao i neke od najpoznatijih kroz istoriju.
Abarth (1949. – )
Austrijanac Karl Abart se preselio u Italiju 1934. godine i promenio ime u Karlo (Carlo), a istoimenu kompaniju je osnovao 15 godina kasnije. Karlo je u početku nastavio proizvodnju Cisitalia proizvoda (čiji je bio tehnički direktor sve do 1948. godine), a poznata saradnja s Fiatom je stigla 1952. godine. Fiat je u potpunosti preuzeo kontrolu nad kompanijom početkom 1970-ih godina i danas Abarth oznaka uglavnom služi kompaniji za vozila visokih performansi. Pored automobila, Abarth je kroz istoriju imao saradnji i sa nekim proizvođačima motocikala, a poslednji slučaj se desio pre dve godine s Yamahom. Abarth ulazi u 2019. godinu sa samo dva automobila (124 i 500), ali treba spomenuti da mnoge od njih nije modifikovao ovaj proizvođač već isključivo Fiat i pritom nalepio poznatu oznaku.
Alfa Romeo (1910. – )
Sinonim za prelepe i dinamične automobile, (Societa) Anonima Lombarda Fabbrica Automobili, ili A.L.F.A., je osnovana 1910. godine da bi “Romeo“ deo usledio deset godina kasnije kada je industrijalac Nikola Romeo postao glavni investitor.
Kompanija se nalazi pod komandom Fiata još od 1986. godine, kada su Italijani poslali veću ponudu od one koju je nudio Ford. Alfa je prošla kroz najveću slavu u predratnom periodu, kada su njeni automobili bili izuzetno ekskluzivni i uglavnom dominirali na stazama, dok je nagli pad usledio posle Drugog svetskog rata. On je u najvećoj meri bio prouzrokovan ponudom jeftinijih proizvoda za šire narodne mase, koji se nisu pokazali preterano kvalitetnim, a reputacija sa rđom je još više oštetila imidž kompanije.
U prethodnih dvadesetak godina, model 159 je privukao najviše pažnje svojim prelepim dizajnom, da bi u skorije vreme usledile velike investicije u nove modele kao što su Giulia i Stelvio. Iako Alfa nikako nije kompanija kakva je nekada bila, napredak je veoma uočljiv sa rastom prodaje i ponovnim povratkom na američko tržište po prvi put još od 1980-ih godina.
B Engineering (2001. – )
Ovaj relativno nepoznat proizvođač je osnovan od strane nekoliko nekadašnjih inženjera zaposlenih u Bugattiju, a jedini model kompanije, Edonis, je bio zasnovan na Bugattiju EB110. Zahvaljujući modifikacijama V12 agregata snaga je povećana na visokih 680 konja, a iz E Engineeringa tvrde da je maksimalna brzina 365 km/h uz ubrzanje do 100 km/h za 3,9 sekundi. Proizvođač je još uvek u stanju da proizvede nove jedinice, ali ovih dana se uglavnom bavi održavanjem i servisiranjem već postojećih.
DR Automobiles (2006. – )
Još jedan relativno nepoznati proizvođač iz Italije, DR Automobile, započeo je karijeru kao proizvođač određenih komponenti za strane proizvođače i to uglavnom one iz Kine. U prethodnih nekoliko godina, kompanija je počela i da proizvodi određene automobile u Italiji, a i ovaj put kao osnova su korišćeni razni kineski proizvodi. U 2019. godini, DR Automobile se može pohvaliti sa četiri ponuđena automobila – DR3 (baza Chery Tiggo 3x), DR4 (JAC Refine S3), DR5 (Chery Tiggo 3) i DR6 (Chery Tiggo 5). Potražnja je bila najveća tokom svetske recesije pre desetak godina, a danas se uglavnom kreće oko cifre od par stotina jedinica.
Ferrari (1939. – )
Kao proizvođač kojem nije potrebno veće predstavljanje, Ferrari je već duži niz godina sinonim za superautomobile visokih performansi, koji ne zna za neuspeh. Njegov osnivač, Enco Ferari, je započeo trkačku karijeru kao vozač Alfe Romeo, a serijskim automobilima se okrenuo samo kada je homologacija zahtevala tako nešto.
Teško je izabrati samo jedan model koji je bio najznačajniji u istoriji, ali ako bismo morali to da uradimo, izbor bi svakako pao na čuveni 250 iz 1950-ih i 1960-ih godina, a s(p)retnici za neke njegove verzije moraju da izdvoje i do 50 miliona dolara.
Tokom 1980-ih godina slavu je stekao i legendarni F40, koji je bio poslednji Ferrari lično odobren od strane Enca, pred samu njegovu smrt, kao i njegovi naslednici F50, Enzo i LaFerrari. Fiat je kupio polovinu akcija Ferrarija 1969. godine, a ostatak dvadesetak godina kasnije. Kompanija je i danas pod vlasništvom Fiata, ali posluje odvojeno od njega kao samostalna firma. Pored fantastičnih serijskih automobila Ferrari se može pohvaliti i velikim sportskim uspesima posebno u Grand Prix/Formula 1 šampionatu i LeMansu.
Fiat (1899. – )
Kao jedna od najstarijih aktivnih automobilskih firmi u svetu, Fiat je kompanija koja je kroz svoju istoriju imala dosta uspona i padova. Pored automobila, Fiat je proizvodio i avione, tenkove, poljeprivredne mašine i oružje. Iako su tokom godina imali proizvode raznih dimenzija, Fiat je ostao najpoznatiji po malim gradskim proizvodima kao što su 500, 600 (Fića), 126 (Peglica), Uno i mnogi drugi. Fiat se takođe pokazao kao izuzetno spretan biznismen pa tako pored matične kompanije firma trenutno u svom vlasništvu ima i brendove kao što su Alfa Romeo, Lancia, Ferrari, Maserati, Dodge, Chrysler, Jeep i Ram.
Sposobnost u poslovanju i bliske veze sa nekadašnjom komunističkom partijom su odigrale veliku ulogu u razvijanju automobilske industrije u drugim državama. Tokom Hladnog rata saradnja sa automobilskom industrijom u Poljskoj i Istočnoj Nemačkoj je bila očigledna, a mnogi modeli su se prodavali pod licencom i u Sovjetskom Savezu i naravno u Jugoslaviji. Kao što je poznato, naši “Stojadin“ i “Fića“ su bili direktne kopije Fiata 128 i 600 dok je Yugo bio zasnovan na Fiatu 127.
Ghia (1916. – )
Ova legendarna italijanska kuća je ostala poznata po dugogodišnjoj saradnji s Fordom, koji je jedno vreme bio i vlasnik i za svoje najbolje modele koristio upravo Ghia oznake. Kompanije je imala i saradnju sa jednim drugim američkim proizvođačem (Chrysler), ali je najveću slavu stekla kao dizajner prvog Volkswagenovog sportiste Karmann-Ghia. Ghia se mogla pohvaliti i sa nekoliko automobila pod svojom oznakom kao što su L6.4, 1500 GT i 450, a postoji do današnjeg dana za usluge dizajna i testiranja raznik prototipa.
Fornasari (1999. – )
Iako je reč o italijanskom proizvođaču, Fornasari u stvari ima vrlo malo delova proizvedenih u ovog državi. Kompanija se uglavnom orijentiše na sportske automobile i terence, a mehanika stiže iz General Motorsa i to njegove Chevrolet divizije. Reč je o V8 agregatima od kojih neki razvijaju preko 600 ks i pružaju maksimalnu brzinu od preko 300 km/h. Fornasari je trenutno u teškoj finansijskoj krizi pa je proizvodnja nedavno stopirana, a firma opstaje u životu zahvaljujući održavanju i popravkama već postojećih automobila.
Casalini (1939. – )
Ovaj malo poznatiji proizvođač je trenutno najstarija aktivna firma za proizvodnju mikroautomobila na svetu. Osnovana je 1939. godine u Pjaćenci, a kroz istoriju se uglavnom mogla pohvaliti proizvodima na tri točka. Tek sredinom 1990-ih godina Casalini širi biznis i izvan Italije, a danas je dostupan u gotovo svim državama Evropske unije. Kompanija se uglavnom orijentiše na mikroautomobile sa četiri točka, a za mehaniku se postarao Mitsubishi.
Iveco (1975. – )
Ovaj čuveni proizvođač komercijalnih vozila je osnovan 1975. godine, kada su se udružili razni proizvođači komercijalnih vozila iz Italije (Fiat, OM i Lancia), Francuske (Unic) i Nemačke (Magirus-Deutz) pod imenom Industrial Vehicles Corporation ili Iveco. Cilj je bio deljenje troškova i zajednički proizvodi od kojih bi svih pet divizija imalo koristi. Posebno popularnim su se pokazali modeli Daily i Zeta, a ovaj drugi je proizvodila i naša Zastava pod licencom sve do 2009. godine. Iveco u svojoj ponudi ima i veće kamione i autobuse, a za italijansku vladu je jedno vreme proizvodio i vojna vozila.
Italdesign Giugiaro (1968. – )
Legendarni italijanski dizajner Giorgetto Giugiaro je osnovao istoimenu kompaniju 1968. godine, nakon dugogišnjeg rada na raznim poznatim automobilima kao što Alfa Romeo GTV, Audi 80, Lancia Delta, Maserati Ghibli i Volkswagen Golf. Cilj firme se zasnivao ne samo na dizajnu već i na testiranju koncepata i proizvodnji specijalnih modela, a tokom godina najčešća mušterija je bio Ferrari. Pre devet godina nemački gigant Audi je kupio 90% udela, a tokom 2017. godine, Italdesign je debitovao sa prvim automobilom pod sopstvenim imenom. On nosi Zerouno oznaku i deli bazu sa Audijem R8 i Lamborghini Huracanom, a pokreće ga V10 agregat sa 610 ks. Kompanija planira da proizvede samo pet primeraka (trenutno su prodata dva) i još jedan kabriolet.
Zoran Tomasović
(14118)
